واحد سلامت نو جوانان ، جوانان و مدارس
تعریف بهداشت مدارس
نوجوانان و جوانان بخش بزرگی از جمعیت پویا و آینده ساز کشورها را تشکیل می دهند. دانش آموزان قشر عظیم آسیب پذیر جامعه هستند که مراقبت بهداشتی آنان اگـــر چه از نظر تعیین و درجه بندی این نیازها در جوامــع مختلف یکسان نیست . اما اساسا برای همه دانـــــش آموزان مدارس صرفنظر از اختلافات نژاد آب و هوا و منطقه جغرافیایی مسائل همسان و نقطه نظرهای مشترکی و جود دارد به طوری که در اکثر کشـــــورهای جهان مراقبت های بهداشتی دانش آموزان و آموزش آنها از اهم مسائل ویژه بهداشتی و مورد توجه اولیاء امور بوده است.
ضرورت وجودی و فلسفه تشکیلات بهداشت مدارس ناشی از این واقعیت است که دانش آموزان که اکثریت عظیمی از جمعیت را تشکیل می دهنـد بـه دلیـل کامـل نشـدن مهارتهـا و شرایـط سنـی آسیـب پذیـر در معرض ابتلا به بیماریهای عفونی خطرناک حوادث سوانح و خشونت می باشند و بنابـراین نیاز به توجه و تامین بهداشت سلامت دارند که این امر در ارتقاء سطح بهداشت جامعه و مملکت عزیزمان نقش اساسی خواهد داشت.
با توجه به اینکه قریب بر ۵۱ % از جمعیت ایران زیر ۱۹سال هستند تعداد زیادی از جمعیت در دوره های دبستان تا دبیرستان قرار می گیرند و ازآنجا که دوران تحصیل همزمان با دوران سریــع و حساس رشد و تکامل جسمی و روانی می باشد . لذا هر نوع انحراف از حالت طبیعی و سلامت در این دوران باید در اولین فرصت کشف و درمان گردد.
در این میان نقش اصلی را والدین بر عهده دارند و همگام با آنان مسئولین خدمات بهداشتی و درمانی بخصوص متولیان بهداشت مدارس در این وظیفه مهم سهیم می باشند و به عهده ایشان است تا بتوانند با تشخیص سریع نقایص جسمی و روانی دانش آموزان را شناسائی و درمان نمایند و سعی نمایند تا آنچه که استعداد و قابلیت های دانش آموز رابه زحمت انداخته پیش بینی و بررسی شود و حالات مرضی که منجـر به ناتوانی یا بی استعدادی او شده شناسائی تا به هدفی که رسیدن به تامین بهترین فرم تطابق مدرسه با امکانات موجود وتوان هر دانش آموز است برسیم انشاءا…
پس سرمایه گذاری جوامع در امر سلامت و آموزش دانش آموزان امری زیر بنائی تلقی می گردد.
برنامه های بهداشت مدارس :
عبارتست از یک سلسله فعالیتها و اقداماتی که هدف آن تشخیص تامین و حفظ ارتقاء سطح سلامت دانش آموزان اولیاء آنان و کادر شاغل در مدرسه می باشد و شامل:
۱- آموزش بهداشـت: آمـوزش بهداشـت در کلیـه مقاطـع تحصیلـی جهـت دانش آمـوزان، والدین کادر آموزشی و خدمتگزاران مدارس انجام می گیرد که برای هر یک از گروهها موضوعات خاص در نظر گرفته می شود.
- هدف از آموزش بهداشت بالا بردن سطح دانش بهداشتی و در نهایت ایجاد تغییر مطلوب در رفتاردانش آموزان و انتقال آن به خانواده ها می باشد. دانش آموزان با توجه به اینکه در سن فراگیری هستند و در مکان و زمان معینی تجمع دارند قادرند مطالب بهداشتی را به خوبی بیاموزند و به کار گیرند و به اجتماع و خانواده انتقال دهند.
دانش آموزان قابل دسترسی ترین جمعیت بوده وا نجام کلیه برنامه های بهداشتی برای آنان آسان و با هزینه کمتر قابل اجرا است.
این فرصت ویژه باعث می شود تا بتوانیم شیو ه های زندگی سالم را به نسلی که آینده را رقم می زند و نیز تاثیری شگرف در اجتماع کنونی خود دارد آموزش دهیم.
- شرکت در جلسات انجمن اولیاء و مربیان و آموزش به والدین دانش آموزان براساس موضوعات مهم روز یا موضوع درخواستی مدرسه.
- آموزش به کارکنان و معلمین مدرسه به منظور بالا بردن سطح آگاهی بهداشتی و موضوعات جدید روز.
- آموزش به خدمتگزاران مدرسه به منظور بالا بردن سطح آگاهی بهداشتی آنان و کنترل کارت تندرستی.
۲- بررسی بهداشت محیط مدرسه شامل :
· محل احداث مدرسه
· وضعیت ساختمان مدرسه و ایمنی و حفاظت محیط مدرسه
· تامین آب آشامیدنی سالم
· بهبود سرویس های بهداشتی
· نحوه صحیح دفع زباله و فاضلاب
· بهداشت مواد غذائی و نظارت بر بوفه مدارس
· مبارزه با حشرات و حیوانات موذی
۳- ارائه خدمات بهداشتی به دانش آموزان شامل :
کلیه دانش آموزان باید درطول سال تحصیلی یکبار از نظر سلامتی سنجیده شوند این سنجش شامل :
الف- اندازه گیری قد و وزن:
بهترین روش برای پی بردن به وضعیت رشد دانش آموزان اندازه گیـری قد و وزن آنهاست . قد و وزن دانش آموزان در طول سال تحصیلی یکبار انــدازه گیری می شود و روند رشد در نمودارهای مربوط برای دختران و پسران جداگانه رسم می گردد. دانش آموزانـــی که طبق این معیـار دچـار اختلال هستند شناسائی و باید مشکل آنان پی گیری شود.
ب- معاینه ستون فقرات:
در این معاینه ستون فقرات از نظر اختلالاتی مانند قوز ، انحراف ستون مهره ها و گود پشتی مورد بررسی قرار می گیرند.
ج- ارزیابی و سنجش بینائی:
اختلالات بینائی درسلامت دانش آموزان و پیشرفت تحصیلی آنها اثر منفی دارد. بنابراین د انش آموزان هر سال باید مورد معاینه بینائی قرار گیرند.
د- ارزیابی و سنجش شنوائی:
تعدادی از کودکانی که در مدرسه به عنوان شاگـرد تنبـل وکم استعـــداد معرفی می شوند ممکن است
کسانی باشند که به علت کاهش شنــوائی قـادر به استفاده از کلاس نیستند بنابراین معــاینه شنـوائی
دانش آموزان از اهمیت خاصی برخوردار می باشد.
ه- ارزیابی تغذیه و اختلالات تغذیه ای:
با توجه به نقش و اهمیت تغذیه در سلامت جسمی و فکری دانش آموزان لازم است وضعیت تغذیه آنان مورد ارزیابی و بررسی قرار گیرد . در همین راستا اقدامات ذیل انجام می گیرند:
· آموزش مسائل تغذیه به دانش آموزان والدیـن
و کارکنان
· نظارت بر وضعیت تغذیه دانش آموزان و بوفـه
مدارس و بررسی ارزش غذائی مجـاز یا غیر مجــاز بودن و مسائل مربوط به فساد مواد غذائی
· بررسی مشکلات و اختلالات تغذیه ای شایــع در
سنین مدرسه از قبیل کم خونی فقر آهن ، گواترو ...
و- معاینه دهان و دندان:
با توجه به اینکه درسنین ۷ تا ۱۲ سالگی دندانهـای شیری کودکان به تدریــــج می افتند و جای آنـها
دندانهای دائمی در می آیند و اگر دندانهای دائمی صدمه ببینندو از بین بروند دیگر جایگزین نخواهند
شد. بنـابراین لازم است که هر دانش آموز حداقـل سالی یکبار از نظر سلامت دهان و دندان معاینـــه
شود.
ز- معاینات پوست و مو و ناخن:
در این معاینات به وجود ضایعات پوستـی از قبیل جوش – کهیـر تــاول – خشکی پوست
پوست ریزی و …توجه می گردد و همچنیـن بیماریهایی از قبیل بیماریهای قارچی مو ناخن
کچلی و شپش مورد توجه قرار می گیرند.
ح- ارزیابی اختلالات روانی و رفتاری:
رفتـــارهایی مانند ناخـن جویدن – لکنت زبــان – بی اختیاری ادرار و گوشه گیـری و پرخاشگری نشانه هایی از وجود اختلالات مهم روانی ور فتاری در دانش آموزان می باشند که در معاینات مورد توجه قرار می گیرند .
ط- تشخیص و پیشگیری از بیماریهای واگیر:
از بیماریهای مهم واگیــــر در سنین مدرسه می توان گلودرد چرکی انگلــهای دستگاه گوارش – بیماریهای اسهالی – هپاتیت – کچلی سرماخوردگی آنفولانـــزا
ژیاردیا – سرخجه – گال – شپش و آبله مرغان را نام برد.
ازبیماریهای مهم غیر واگیـــر می توان به بیماریـهای قلبی – دیابت - آسم – صرع و… اشاره کرد.
درزمینه بیماریهای فوق اقداماتی از قبیل آموزش راههای پیشگیری – شناسائی – درمان و در موراد لزوم ارجاع به مراکز تخصصی انجام می گیرد.
۴- سنجش کودکان بدو ورود به مدرسه:
سنجش کودکان ورودی ابتدائی طبق شناسنامه سلامت در پایگاههای سنجش مستقر در شهر انجام می گیرد که این فعالیت در روستاها که امکان استقرار پایگاه سنجش سلامت کودکان نیست توسط خانه بهداشت و بهورز صورت می گیرد.
معاینات سایر پایه ها در مدارسی که دارای مربی بهداشت هستند توسط مربی بهداشت و در مدارس فاقد مربی بهداشت توسط پرسنل درمانگاهها و بهورزان خانه بهداشت صورت می گیرد.
درصورت مشاهده اختلال باید توسط والدین پیگیری و در برطرف شدن اختلال اقدام نمایند.
۵-تشکیل پرونده بهداشتی جهت مدارس:
تشکیل پرونده بهداشتی جهت کلیه مدارس و ثبت نتایج معاینات حاصل از سنجش دانش آموزان و
کلیه گزارشها مربوط به بیمار یهای واگیر ،حوادث واکسیناسیون و نواقص بهداشت محیط و اقدامات
انجام شده در تمام زمینه ها در فرم های مخصوص موجود در پرونده.
۶- واکسیناسیون:
تـکـمـیـل واکـسـیـنـاسـیـون دانـش آمـوزان ورودی مــدرسه و هـمـچـنـیـن انجام واکسیناسیون توأم دانشآموزان ۱۶- ۱۴ ساله و پیگیری دانش آموزانی که نقص واکسیناسیون دارند طبق برنامه واکسیناسیون کشوری.
۷- بازآموزی پرسنل:
آموزش و بازآموزی بهورزان – کاردانها – کارشناسان و پزشکان مراکز شهری و روستائی در ارتباط با مسائل بهداشت مدارس .
۸- نظارت:
· نظارت بر خانه های بهداشت و مراکز بهداشتی درمانی و بررسی مسائل بهداشت مدارس روستائی .
· بازدید از شبانه روزیها همراه با کارشناسان بهداشت محیط جهت مسائل بهداشتی - بررسی وضعیت خوابگاه – سلف سرویس – سرویسهای بهداشتی – آموزش دانش آموزان و مشارکت در رفع مشکلات .
· نظارت بر طرحهای در حال اجرا در مدارس مانند:
o طرح بهسازی بوفه های مدارس و طرح آهن یاری:
مجری واحد تغذیه بوده و بهداشت مدارس به عنوان همکار شرکت داشته است و آمار و ارقام آن توسط واحد تغذیه ارائه گردیده است.
۹- برگزاری کارگاه جهت کادر بهداشتی و مربیان بهداشت مدارس .
۱۰- همکاری با واحد مبارزه با بیماریها در کنترل بیماریهای واگیر در مدارس.
۱۱- شرکت در جلسه شورای بهداشتی:
نواحی آموزش و پرورش و بررسی مشکلات بهداشت نواحی و مشارکت در رفع موانع موجود.
۱۲- همکاری با مربیان بهداشت مدارس:
در زمینه آموزش به دانش آموزان – آزمایشات مربوطه و پیگیری مشکلات دانش آموزان .
۱۳- شرکت در کارگاههای آموزشی:
بهداشت مدارس، همکاری در برنامه ریزی و برگزاری کارگاه آموزشی مشابه برای رده های مختلف کارکنان بهداشتی.
۱۴- برگزاری نمایشگاه:
برگزاری نمایشگاه در سطح شهر تهیه و نصب پلاکارد تهیه و توزیع پوستر با همکاری آموزش بهداشت و توزیع به آموزش و پرورش و سایر ادارات در مناسبتهای مختلف بهداشتی جهت آموزش و معرفی اهداف بهداشت مدارس به بازدید کنندگان.
۱۵- آمارها:
جمع بندی آمارها و بررسی آنها از نظر درصد اختلالات - حوادث - آموزشها و سایر موارد و گزارش به استان.
۱۶-اجرای مراقبت جوانان
تماس با ما : ۳-۰۷۵۲۳۵۲۱۳۰۰
نمابر: ۳۵۲۲۹۰۱
ادرس:صفاشهر –بلوار وحدت –شبکه بهداشت ودرمان شهرستان خرم بید
واحد سلامت نوجوانان ،جوانان و مدارس
